W języku japońskim mamy 4 sposoby na powiedzenie “jeśli” Czwórka przyjaciół: と、ば、なら、たら 1. Wyrażanie naturalnych konsekwencji przy pomocy “to” Jeśli A się zdarzy, to B nastąpi po tym jako naturalna konsekwencja. (ewentualnie nie jest naturalna, ale na zdrowy rozum powinna nastąpić - jest nawet pewne, że nastąpi) Nic dodać, nic ująć. [warunek (jeśli...)] + to + [rezultat]
[stan bytu] + dato + [rezultat]
でんき けす くらく
電気を消すと暗くなる。
Jeśli wyłączysz światło, będzie ciemno.
ふとる
たくさん食べると太るよ Jeśli będziesz dużo jeść, będziesz gruby!
はる さくら さきます
春になると、桜が咲きます。
Jeśli przyjdzie wiosna, zakwitną kwiaty wiśni.
Stan bytu:
2. Wyrażanie następstw warunkowych przy pomocy “nara” Inaczej mówiąc: Jeśli jakiś warunek zostanie spełniony, wtedy coś się stanie. [warunek, który musi być spełniony] + nara + [rezultat]
彼女が行くなら、私も行きます。 Jeśli ona pójdzie, ja też pójdę.
たかい かわない
高いなら、買わない。
Jeśli jest drogie, nie kupię tego.
おとな
大人なら、そんなことはしない
Jeśli to dorosły, to nie zrobiłby czegoś takiego.
あなたなら、できる。 Jeśli to Ty, możesz to zrobić.
A teraz się nieco rozluźnimy i pośpiewamy japońską wersję piosenki "Jeśli jesteś szczęśliwy, w dłonie klaszcz!" Shiawase nara te wo tatakou!
Te dzieci takie zainteresowane... (◑‿◐)
よし！ Pośpiewaliśmy, wracamy do naszej czwórcy.
3. Wyrażanie następstw przy pomocy “ba”
Nie muszą być koniecznie spełnione żadne warunki, konsekwencje nie są naturalne. Po prostu takie gdybanie, które może, ale nie musi się zdarzyć. Niestety używanie “ba” jest nieco bardziej skomplikowane niż “to” czy “nara”, ale to wcale nie znaczy, że jest trudne! Wręcz przeciwnie - całkiem proste ;) CZASOWNIKI: Odcinamy końcowe -u, w jego miejsce wstawiamy -e i dodajemy ba taberu > tabere > tabereba iku > ike > ikeba I-PRZYMIOTNIKI oraz PRZECZENIA “NAI”: Odcinamy końcowe -i, a w jego miejsce wstawiamy kereba oishii > oishikereba (au) awanai > awanakereba (taberu) tabenai > tabenakereba okashikunai > okashikunakereba
NA-PRZYMIOTNIKI oraz RZECZOWNIKI:
Dodajemy nara(ba)
shizuka > shizuka nara(ba)
sensei > sensei nara(ba)
ともだち えいがかん
友達に会えれば、映画館に行きます。
Jeśli będę mogła spotkać się z przyjaciółmi, pójdziemy do kina. お金があれば、いいね。
Jeśli miałbym pieniądze, byłoby dobrze, co nie?
おいしければ、私も食べます。
Jeśli jest pyszne, ja też to zjem.
けして
テレビを見なければ、消してください。
Jeśli nie oglądasz telewizji, to wyłącz proszę.
ゆうめい じしょ
彼は有名ならば、自署がほしいです。 Jeśli on jest sławny, chcę autograf.
(nie chce mi się już tego pisać... ⊙﹏⊙)
4. Wyrażanie następstw przy pomocy “tara”
Tak samo, jak przy “ba” nie muszą być spełnione żadne warunki i jest to bardziej gdybanie, co by było, jeśli...
W tym przypadku odmiana jest już nieco łatwiejsza, ponieważ wystarczy utworzyć formę przeszłą czasownika/przymiotnika/rzeczownika i dodać “ra” yasui > yasukatta > yasukattara
shizuka > shizuka datta > shizuka dattara
au > atta > attara
nomu > nonda > nondara
taberu > tabeta > tabetara
Tara ma takie fajne dwa szczególne przypadki użycia:
I) Gdy warunek jest inny, niż rzeczywistość
np.
私は猫だったら、ねずみを食べます。
Jeśli byłabym kotem, jadłabym myszy.
ひゃくまん せかい りょこう
私は百万ドルがあったら、世界旅行をします。
Jeśli miałabym 100 milionów dolarów, zwiedziłabym cały świat.
W drugim zdaniu teoretycznie nie jest to warunek, który nie mógłby się wydarzyć, ale praktycznie to raczej na pewno niemożliwe, żebyś miał milion dolarów. To tylko marzenie...
II) Gdy warunek na pewno się wydarzy w przyszłości
( i jest to już bardziej “kiedy”, niż “jeśli”, bo wiemy, że dany warunek to pewniak) np. Gdy jesteś uczniem i powiesz następujące zdanie:
なつやすみ
夏休みが来たら、日本に行きます。
Kiedy przyjdą wakacje, pojadę do Japonii.
Wszyscy uczniowie mają wakacje,
więc warunek “kiedy przyjdą wakacje” na pewno nastąpi.
午後十一時になったら、ねます。
Kiedy będzie 23:00, pójdę spać.
Wiesz, że godzina 23:00 na pewno nastąpi. *** Taki tam dodatek. Odmiana “ba” i “tara” czasowników w formach prostych i uprzejmych.RU-czasowniki (na przykładzie taberu - jeść):
U-czasowniki (na przykładzie yomu - czytać):
To na ten moment byłoby na tyle.
Mam nadzieję, że nie jesteście przerażeni,
bo ja zaczęłam robić tę notatkę nie wiedząc nawet, na co się porywam ;_;
Ot, po prostu chciałam się dowiedzieć, jak się mówi "jeśli"...
Dopiero w trakcie dowiadywania się i pisania tej notki odkryłam istnienie wielkiej czwórki...
Strona sprawcza - causative - podmiot jest sprawcą czynności, jedno z dopełnień jest wykonawcą czynności, drugie z dopełnień jest odbiorcą czynności, np. Nauczyciel kazał uczniom zjeść krowę.
Czyli mówiąc prościej: strony sprawczej używamy, gdy chcemy wskazać działanie, w którym ktoś sprawił, że coś się stało/zaszła jakaś czynność. Formycausative używamy zwykle do powiedzenia, że ktoś kazał komuś coś zrobić. Trochę kłopotliwe może być to, że strona sprawcza może też oznaczać, że ktoś pozwolił komuś coś zrobić. Dobra wiadomość to taka, że jeśli forma causative jest użyta z czasownikami “ageru” i “kureru”*, prawie zawsze będzie chodzić o ktoś pozwolił komuś coś zrobić.
ぜんぶ食べさせた。
Kazać/pozwolić (komuś) zjeść wszystko.
ぜんぶ食べさせてくれた。
Pozwolić (komuś) zjeść wszystko.
* czasowniki dotyczące dawania - opiszę je innym razem. W innych przypadkach po prostu musimy się zdać na instynkt i z kontekstu wywnioskować, czy chodzi o kazanie czy o pozwolenie. Jak tworzyć formę causative w języku japońskim?
a) RU-czasowniki: Po prostu zamieniamy końcówkę “ru” na “saseru” np. mi(ru) - misaseru tabe(ru) - tabesaseru
b) U-czasowniki: Zmieniamy czasownik tak, jabyśmy chcieli stworzyć jego przeczenie w formie prostej, ale zamiast “nai” dodajemy na końcu “seru” (czyli tworzymy bazę negacji i dodajemy seru) np. shinu - shinaseru kau - kawaseru
c) Wyjątki: suru - saseru kuru - kosaseru ***To teraz przykłady :) 先生が 学生に花を 書かせた。 Nauczyciel kazał/pozwolił dzieciom rysować kwiatka. 今日は しごとを 休ませてください。 Proszę, pozwól mi odpocząć dziś od pracy.
彼が 彼女に あの本を 読ませました。 On kazał/pozwolił jej czytać tamtą książkę.
Ćwiczenia れんしゅう 1. Zamień czasowniki na formę sprawczą: nomu (pić) - au (spotykać) - miseru (pokazywać) - hashiru (biegać - U-czas.) - hairu (wchodzić - U ) - taberu (jeść) - kaeru (wracać - U ) - kaeru (zmieniać - RU-czas.) - miru (widzieć) - mezameru (obudzić się) - okiru (wstać) - matsu (czekać) - motsu (trzymać) - kanjiru (czuć) - komaru (być w kłopocie - U ) - wasureru (zapomnieć) - hikaru (świecić - U ) - 2. Przetłumacz na język polski: Haha ga heya wo souji sasemashita - Terebi wo misasete kudasai - Isha ga ninniku wo tabesaseta - Ojisan ga paatii ni ikasemasen deshita - Nihongo no sensei ga kodomotachi ni isu wo motasemasu - Dare ga anata ni sore wo kakasemashitaka - Obaasan ga mago ni nama no jagaimo wo tabesasemasen - 3. Przetłumacz na język japoński Mama koleżanki pozwoliła nam obejrzeć ten film - Proszę pozwól mi spać - Dentysta kazał dzieciom myć zęby - Ponieważ pada deszcz, tata nie pozwala mu bawić się na zewnątrz - Kto pozwolił Ci jeść słodycze? - On nie kazał jej śpiewać -
Ponieważ uczeń był niegrzeczny, nauczyciel kazał mu uczyć się języka niemieckiego -
Odpowiedzi standardowo na amayanihongo@gmail.com w tytule temat notki.
