czwartek, 23 stycznia 2014

Konstrukcja -te imasu / -te imashita

Konstrukcja -te imasu / -te imashita służy dla określenia czynności wykonywanej przez dłuższy czas 
(w teraźniejszości lub przeszłości).

Forma twierdząca: - te imasu | - te imashita
Forma przecząca: - te imasen | - te imasendeshita
Forma pytająca: - te imasuka | - te imashitaka
Forma pytająco-przecząca: - te imasenka | - te imasendeshitaka

Przykłady:

1. 私は本を読んでいます.
わたしはほんをよんでいます.
Czytam książkę.

2. お父さんは寝ていますから、静かにしてください。
おとうさんはねていますから、しずかにしてください。
Ojciec teraz śpi, więc bądź cicho.

3. 昨日はテレビを見ていました。
きのうはテレビをみていました。
Wczoraj oglądałam telewizję.

Tworzenie formy -te czasowników:

Forma koneksywna:

W przypadku czasowników, których temat kończy się na samogłoskę, wystarczy po prostu dodać końcówkę -te, np.
patrzeć: mi(ru) - mite
spać: ne(ru) - nete
jeść: tabe(ru) - tabete

Z czasownikami, których temat kończy się na spółgłoskę, jest nieco większy problem.
- s przechodzi w -shi i otrzymujemy -shite
np. s(uru) - shite - robić
- k przechodzi w -i i otrzymujemy -ite
np. aruk(u) - aruite - spacerować
hatarak(u) - hataraite - pracować
g przechodzi w -i i udźwięcznia -te, czyli otrzymujemy -ide
np. oyog(u) - oyoide - pływać
n, -m i -b przechodzą w -n i udźwięczniają -te, czyli mamy -nde
np. yom(u) - yonde - czytać
nom(u) - nonde - pić
shin(u) - shinde - umierać
asob(u) - asonde - bawić się
w, -r i -t przechodzą w -t, czyli mamy -tte
np. wakar(u) - wakatte - rozumieć
au (temat aw) - atte - spotykać
kaer(u) - kaette - wracać
mat(su) - matte - czekać

Formy -te imasu / -te imashita często używa się do opisu pogody,np:

1. 雨が降っています。
あめがふっています。
Pada deszcz.

2. 昨日は雪が降っていました。
きのうはゆきがふっていました。
Wczoraj padał śnieg.

3. 風が吹いています。
かぜがふいています。
Wieje wiatr.

4. 晴れています。
はれています。
Jest pogodnie.

Niektóre czasowniki występują w czasie teraźniejszym jedynie w konstrukcji -te imasu.
Zwykle ich formy słownikowe oznaczają czynność, która ma być wykonana w przyszłości.
Do takich czasowników należą m.in.:
benkyou-suru | benkyou-shite imasu (uczyć się)
hataraku | hataraite imasu (pracować)
sumu | sunde imasu (mieszkać)
tsukareru | tsukarete imasu (zmęczyć się, być zmęczonym)
shiru | shitte imasu (wiedzieć)
motsu | motte imasu (mieć, posiadać)
niru | nite imasu (być podobnym)

Czyli jak widać są to czynności, o których wiemy z pewnością, że będą trwały przez dłuższy okres czasu.

1. あんこさんは日本語を勉強しています。
あんこさんはにほんごをべんきょうしています。
Anko uczy się japońskiego.

2. 私は猫が持っています。
わたしはねこがもっています。
Mam kota.

3. イギリスで住んでいます。
イギリスですんでいます。
Mieszkam w Anglii.

wtorek, 14 stycznia 2014

Kocia notka (uczymy się kanji - 猫 i kocie potwory i legendy)


W Japonii koty są uważane zarówno jako pomyślne, jak i straszne.
Sposób, w jaki koty myją swoje pyszczki wygląda, jakby przyzywały szczęście,
dlatego kotki w takiej pozie są przedstawiane jako talizman szczęścia "maneki neko" 
(kiwający kot, witający kot, kot szczęścia). 
W sklepach i restauracjach zwyczajowo stoi już sobie figurka maneki neko zapraszająca klientów.

Gwoli wyjaśnienia: w Japonii przywołujemy kogoś gestem kiwającej dłoni: wnętrzem dłoni do przodu i kiwamy - dla nieogarniętych obcokrajowców może to być źródłem nieporozumień, gdyż gest ten nam bardziej kojarzy się z machaniem komuś na pożegnanie, a nie przyzywaniem kogoś do siebie (u nas gest przyzywania wygląda odwrotnie - do przodu zwrócona jest zewnętrzna część dłoni).

Z drugiej strony, były czasy, kiedy wierzono, że koty mogą zmieniać się w potwory.

Bakeneko
Wśród wielu japońskich duchów (youkai) jest wśród nich bakeneko (化け猫) - czyli kot potrafiący zmieniać swoją postać.
Bakeneko mogą przyjąć ludzki kształt lub prawie ludzki.
Niektóre zachowują kształt kota, ale mówią ludzkim językiem i noszą ubrania (jak np. Baron z Narzeczonej dla kota?). Według niektórych legend te kotokształtne bakeneko zawiązują sobie ręczniki na głowach i tańczą na tylnich nogach.

Jak powstały bakeneko? Otóż istnieje ogólny pogląd, że wszystko zaczęło się od ryb.
Koty nie są zwierzętami rodzimymi dla Japonii. Zostały sprowadzone i służyły jako zwierzęta domowe i do łapania szczurów. W tamtych czasach większość Japończyków żyła na diecie z warzyw i ziaren, z bardzo małym dodatkiem mięsa i białka. Koty karmiono resztkami. Lecz wiadomo, że kotom - które są mięsożerne - nie wystarczą jakieś tam warzywka. I kiedy są głodne znajdą swoją porcję białka, gdzie tylko będą mogły.
I znalazły. W lampach oliwnych, w których ówczesnym paliwem był olej rybny.
Dla kota z niedoborem białka to było to, czego potrzebował. Wystarczyło stanąć na tylnich łapkach i wylizać lampkę z oleju rybnego.
Światło lampy też robiło swoje i kiedy wchodził właściciel - widział cień kota z wydłużonymi nogami - tak, jakby kot transformował się w człowieka.

Kocie okrzyki z kolei przywołują na myśl odgłosy wydawane przez ludzi.
I kiedy Japończycy wierzyli, że ich małe mruczki w nocy zmieniają się w ludzi, wtedy słysząc te kocie wyjce, byli pewni, że słyszą swoje koty mówiące po japońsku.

Najsławniejszą legendą o bakeneko jest Bakeneko Rebellion of Nabeshima.
Historia ta miała miejsce w prowincji Hizen  podczas rządów Nabeshima Mitsushige.
Nabeshima zatrudnił niejakiego Ryuzoji Matashichi, aby my służył. Pewnego dnia Matashichi popadł w niełaskę u swojego Pana i został skazany na śmierć.
Matka Matashichi'ego miała przez to złamane serce. Wyżaliła swoje smutki kotu, którego trzymali w domu, a potem popełniła samobósjtwo. Kot wylizał krew matki i wtedy zmienił się w bakeneko.
Co noc zakradał się do zamku Nabeshimy, aby go torturować.
Klątwa skończyła się, kiedy lojalny Nabeshimie Komori Hanzaemon walczył z kotem i pokonał go, ocalając dom Nabeshimy.

Nekomata

Według japońskiego folkloru, kiedy kot osiągnie wystarczająco stary wiek, wówczas jego ogon rozdawaja się i kot zaczyna chodzić na dwóch łapach. Normalny Mruczek zaczyna wtedy swoje drugie życie jako Nekomata.

Okres Kamakura - Nekomata Gór
Pierwsza wzmianka o nekomacie pojawiła się w okresie Kamakura (1185-1333) w opowieściach Yoshidy Kenko. Yoshida pisał "Głęboko w górach żyje istota zwana nekomata. Mówi się, że karmi się ludźmi". Mniej więcej w tym samym okresie Fujiwara Sadaie zapisał w "Meigetsuki" ("Nagrania jasnego księżyca", "Pamiętnik jasnego księżyca"), iż 8 sierpnia 1233 roku w Nanto nekomata z gór zabił i zjadł kilka osób.

Nekomata z gór jak widać nie był uroczym kociakiem z dwoma ogonami. Zabijał i pożerał tych, którzy zapuścili się zbyt daleko w góry.
Aczkolwiek w okresie Kamakura w istnieniu nekomaty nie było nic nadprzyrodzonego - po prostu kolejny górski drapieżnik.

Legenda o nekomacie zaczęła zmieniać się w okresie Edo.
Najpierw we wczesnym okresie Edo zaczęto urozmaicać sobie opowiadania o nekomacie - nekomata większy od dzika, nekomata tak duży jak lew czy pantera, nekomata wystarczająco duży, by unieść psa w pysku...

Aż w połowie okresu Edo nadeszła prawdziwa przemiana legendy o nekomacie.
Podczas gdy góry wciąż były siedliskiem drapieżnych bestii, wierzono, iż nekomata ewoluował z domowego kota, który osiągnąwszy bardzo stary wiek opuszczał dom i ruszał w góry, by tam żyć jako nekomata. Dlatego też uważane jest za niebezpieczne zbyt długie trzymanie kota w domu.

Kasha
Jeśli byłeś zły i umarłeś... wtedy zostaniesz zabrany przez Kota jedzącego trupy jeżdzącego na ognistym rydwanie. 
Albo umarłeś w domu, a Twój kochany domowy zwierzaczek myśli, iż Twoje pogrążone w grzechu ciało będzie dobrą przekąską...
Hę? Że jak?!

kasha - 火車 - czyli ognisty rydwan, ognisty pojazd.

W okresie Kamakura wierzono, że żyje się w czasach ostatecznych i ma się tylko jedno życie. Wierzono, że człowiek utknął między Piekłem a Odkupieniem przez Amidę Buddhę.
I jeżeli człowiek za tego swojego życia był zły, wtedy po śmierci był zabierany w ognistym rydwanie do Piekła.

A teraz, jakim cudem z tego ognistego rydwanu zrobił się Kot jedzący zwłoki?!
Otóż była to wizja artysty Toriyama Sekien, który lubił łączyć folklor ze swoją własną wyobraźnią i w drugim tomie "Ilustrowanej Nocy Parady Stu Demonów" narysował kasha jako kota w płomieniach.

Z jakichś powodów wpływy Sekiena na youkai były bardzo głębokie i obraz kasha jako kota zaczął się przyjmować.
A kiedy człowiek umarł w domu i nikt o tym nie wiedział  - to taki trup sobie leżał kilka dni, aż domowy Mruczek decydował zrobić sobie ucztę, bo co ma mięso leżeć i gnić, skoro można go zjeść?
Itadakimasu :)
W ten sposób kasha wyewoluował z ognistego rydwanu w kotka jedzącego zwłoki.

To tyle o kotkach.
Miłego czytania i głaskania swoich kocich podopiecznych.
Jak podrosną, to was zabiją i zjedzą :)
______________________________

źródło:



sobota, 11 stycznia 2014

Partykuły miejsca, lokacji で、に、の and に/へ

Partykuły które wskazują miejsce gdzie dana czynność, akcja miała miejsce lub miejsce gdzie coś się znajduje.

  1. (de)
  2. (ni)
  3. (no)
  4. /(ni/e)
Jaka jest różnica pomiędzy tymi partykułami?

1. (de) wskazuje miejsce gdzie dana akcja się odbywa. Angielski odpowiednik "at", "in".
    • 毎日、朝食は家で食べます。 
    • Mainichi, choushoku wa ie de tabemasu.
    • Codziennie sniadanie w domu jem.
    • アマヤさんは、Soccer で働いています
    • Amaya-san wa, Soccer de hataraite imasu.
    • Amaya w Sokerze pracuje.
    (de) jest również używane kiedy miejsce nie jest fizyczną lokalizacją jak na przykład jakaś okazja (ślub) czy sytuacja (konferencja prasowa)
    • アマヤさんとアンコさんは, 結婚式で踊りいます。
    • Amaya-san to Anko-san wa, kekkonshiki de odori imasu.
    • Amaya-san i Anko, na ślubie tańczą.
2. (ni) wskazuje gdzie coś się znajduje lub istnieje i często występuje z czasownikami ある (aru; nieożywione) oraz いる (iru; ożywione). W porównaniu do partykuły , która również wskazuje lokalizacje odbywającej sie akcji, ni wskazuje lokalizacje akcji, która jest raczej statyczna niż dynamiczna. Angielski odpowiednik "in".
    • 私の両親の家は、イギリスにあります。
    • Watashi no ryoushin no ie wa, Igirisu ni arimasu.
    • Moich rodziców dom jest w Anglii.
    (ni) wskazuje cel kiedy jest użyty z czasownikami ukazującymi ruch do wewnątrz. (e) może zastąpić (ni) w tym znaczeniu, jednakże jest częściej używane. Angielski odpowiednik "in", "into".
    • あの大学にどうしても、入りたいんです。
    • Ano daigaku ni doushite mo, hairitai n' desu.
    • Za wszelką cenę chcę dostać się na ten Uniwesytet.
    • 夢の中にアーサー君が出てきたんだって?
    • Yume no naka ni Aasaa-kun dete kita n' datte?
    • Czy to prawda , że Artur pojawił się w Twoich snach?
    (ni) wskazuje lokalizacje gdzie akcja ma miejsce, kiedy występuje razem z następującymi czasownikami:
     座る (suwaru; siadać)
    • そのソファ座って、お待ちください。
    • Sono sofaa ni suwatte, omochi kudasai.
    • Tamtej sofie usiąść , poczekać proszę.
    勤める(tsutomeru; pracować)
    • ベアタさんは、雑誌に勤めています。
    • Beata san wa, zasshi ni tsutomete imasu.
    • Beata w magazynie pracuje.
    置く(oku; kłaść, umieszczać)
    • すみませんが、鞄はそこにおいてください。
    • sumimasen ga, kaban wa soko ni oite kudasai.
    • Przepraszam, torbę tam umieścić poproszę.
    住む(sumu; mieszkać, przebywać)
    • 将来、ポズナンにすみたい。
    • Shourai, Pozunan ni sumitai.
    • W przyszłości, w Poznaniu mieszkać chcę.
    積もる(tsumoru; piętrzyć się, gromadzić się)
    • ずいぶん屋根に雪が積もりましたね。
    • Zuibun yane ni yuki ga tsumotimashita ne.
    • Snieg naprawdę nagromadził się na dachu.
    Porównaj to do (de) który ma tą samą funkcję z większością innych czasowników. Angielski odpowiednik "in", "on".
3. (no) - wskazuje względne położenie czegoś; często używane jest ze słowami takimi jak (ue; u góry),(shita; u dołu), (yoko; obok), (naka; w środku), そば(soba; obok), まえ(mae; przed).

  1. あの山の上の展望台に行ってみよう。
  2. Ano yama no ue no tenboudai ni itte myou.
  3. Chodźmy na platformę widowiskową tamtego szczytu góry.
4. へ/に (e/ni). Wskazuje miejsce w kierunku którego coś się porusza. i są zamienne jeżeli używane z czasownikami takimi jak : 行く (iku; iść), 来る (kuru; przyjść), 戻る(modoru; wracać), 帰る(kaeru; powrót). Angielski odpowiednik "in", "at".
    • 昼はあの店へ/に行って食事をしよう。
    • Hiru wa ano mise e/ni itte shokuji o shiyou.
    • Na lunch, do tego sklepu chodźmy.
Zaczerpnięte z 'How to tell the difference between japanese particles' by Naoko Chino.


piątek, 3 stycznia 2014

Przymiotniki

Przymiotnik to słowo opisujące rzeczownik, np. ładna sukienka

Jednakże, przymiotniki w języku japońskim nie pasują stricte dokładnie do powyższej definicji.
Przymiotniki w języku japońskim można podzielić na:

1. przymiotniki czasownikowe (i-przymiotniki)
2. quasi-przymiotniki (na-przymiotniki)

1. Przymiotniki czasownikowe

Są to zwykłe przymiotniki.
Przymiotniki tej grupy w formie słownikowej kończą się na: -ai, -ii, -oi, -ui.
Nazywane są przez to -i przymiotnikami.
np.
chiisai - mały
yasui - tani
oishii - pyszny, smaczny
yasashii - łatwy
omoshiroi - ciekawy
ii - dobry
warui - zły
amai - słodki
shiroi - biały

-i przymiotniki w formach takich, jak podane powyżej, mogą opisywać rzeczowniki tak, jak w definicji na początku notki, np.

chiisai usagi - mały królik
omoshiroi hon - ciekawa książka
oishii ringo - smaczne jabłko

Powyższe przymiotniki podane były w formie słownikowej.
Aby utworzyć formę czasownikową, należy odciąć końcówkę -i. W ten sposób otrzymamy rdzeń danego przymiotnika.

akai (czerwony) | aka-
omoshiroi (smaczny, pyszny) | omoshiro-
yasui (tani) | yasu-
suzushii (super, "cool") | suzushi-

Zdania w języku japońskim wymagają orzeczenia, 
w przeciwieństwie do podmiotu - który można pominąć, jeśli wynika on z kontekstu.
Do tego forma słownikowa przymiotników czasownikowych jest niczym zwykła, teraźniejsza forma czasownika, dzięki czemu każdy przymiotnik czasownikowy może sam w sobie tworzyć zdanie.
np.
muzukashii - jest trudne
kono hon ha, omoshiroi - ta książka jest interesująca

Jak utworzyć z przymiotników inne formy czasowników?
a) aby uzyskać zwykłą formę czasu przeszłego, do rdzenia przymiotnika dodajemy końcówkę -katta.
np.
oishii - jest pyszne | oishikatta - było pyszne
wakai - jest młody | wakakatta - był młody
chiisai - jest mały | chiisakatta - był mały

b) aby uzyskać przeczenie zwykłych form czasu teraźniejszego i przeszłego, dodajemy do rdzenia końcówkę - ku + nai
Pamiętajmy przy tym, by przy formie przeszłej nie zapominać o dodaniu końcówki -katta.
np.
chiisaku nai - nie jest mały | chiisaku nakatta - nie był mały
shiroku nai - nie jest biały | shiroku nakatta - nie był biały

c) aby uzyskać formę grzeczną, dodajemy po prostu desu
np.
A: ringo wa dou desuka? - Co sądzisz o tym jabłku? 
B: oishii desu  - Jest pyszne.
B: oishikatta desu - Było pyszne.
( *ω* )

d) aby uzyskać przeczenie formy grzecznej, używamy formy z końcówką -ku i dodajemy do tego arimasen do czasu teraźniejszego lub arimasen deshita do czasu przeszłego.
np.
B: kono hon ha dou desuka? - Co sądzisz o tej książce?
A: omoshiroku arimasen - Nie jest ciekawa.
A: omoshiroku arimasen deshita - Nie była ciekawa.

Łączenie -i przymiotników

Jeśli chcemy zestawić obok siebie dwa lub więcej -i przymiotników uzupełniających się, zgodnych ze sobą, należy w każdym z nich (z wyjątkiem tego na końcu), zamienić końcówkę -i na -kute.
np.
wakakute chiisai - młody i mały
atarashikute ookikute takai - nowy, duży i drogi

Jeśli chcemy zestawić obok siebie dwa -i przymiotniki niezgodne ze sobą, wykluczające się, wtedy do pierwszego przymiotnika dodajemy desu-ga, co znaczy ale.
np.
chiisai desu-ga tsuyoi - mały, ale silny

2. quasi-przymiotniki

Słowa tej grupy mają charakterystykę rzeczowniko-podobną  i mogą przekazać przymiotnikowe znaczenie.

Jeśli chcemy użyć przymiotnika rzeczownikowego do opisu jakiegoś rzeczownika,
wówczas dodajmy do przymiotnika końcówkę -na.
Przez to nazywane są -na przymiotnikami.
np.
kireina onna - piękna kobieta
sukina uta - ulubiona piosenka
shizukana heya - cichy pokój
iroirona hon - różne książki
hetana hisho - niedobra sekretarka (niedobra w sekretarskich umiejętnościach)

Końcówkę -na dodajemy tylko, jeśli zestawiamy przymiotnik z rzeczownikiem.

Aby utworzyć formę prostą  od na-przymiotnika dodajemy odpowiednią formę desu

Formy desu (tylko kilka)
teraźniejsze: 
zwykła - da
grzeczna - desu
teraźniejsze przeczące:
zwykła - dewa nai/ja nai
grzeczna - dewa arimasen/ja arimasen
przeszłe:
zwykła - datta
grzeczna - deshita
przeszłe przeczące:
zwykła - dewa nakatta
grzeczna - dewa arimasen deshita

np.
hana ha, kirei dewa nakatta - Kwiaty nie były piękne.
sakana ha, suki desu - ryby lubię

-na przymiotniki - tak jak japońskie rzeczowniki - nie odmieniają się, tzn. oprócz dodawania czasem do nich jakichś pseudopartykuł nic z nimi nie robimy. Odmieniamy za to formę desu.

Łączenie -na przymiotników

Jeśli chcemy zestawić ze sobą dwa lub więcej -na przymiotników zgodnych ze sobą, wtedy do każdego z przymiotników (oprócz tego na końcu) dodajemy końcówkę -de, np.
kirei-de yumei - piękna i sławna
Również w połączeniu z i-przymiotnikiem trzeba pamiętać o dodaniu do -na przymiotnika końcówki -de,np.
shizuka-de ii - cichy i dobry

Jeśli natomiast chcemy zestawić ze sobą przymiotniki, które się wykluczają, wtedy - tak, jak w przypadku -i przymiotników, do pierwszego -na przymiotnika dodajemy desu-ga, np.

genki desu-ga furui - zdrowy ale stary

Uff, tyle na dziś.
c.d.n.

_______________________________________________________
- Master the Basics Japanese, Barron's foreign langauge guides