Wszystkie czasowniki podlegają koniugacji (odmianie)
przez 5 baz tematowych :
1) A - negacja
2) I - adresywna, łączna
3) U - słownikowa
4) E - tryb warunkowy
5) O - wolitywna (zachęcająca)
1. Pierwsza baza (negacja) jest używana do tworzenia formy negatywnej prostej
czasownika przez dodanie nai. np.:
czasownika przez dodanie nai. np.:
Tegami wo kakanai.
Nie piszę listu.
2. Druga baza (adresywna, łączna) funkcjonuje jako spójnik "i" (łączna), np.:
Shi o kaki, shi o yomu.
Piszę poematy i czytam poematy.
Używamy jej również do tworzenia formy grzecznościowej (adresywna) poprzez dodanie masu. np.:
Shi o kakimasu.
Piszę poematy.
3. Trzecia baza tematowa (słownikowa) jest formą leksykalną używaną jako forma prosta np.:
Shi o kaku.
(tylko w piśmie)
4. Czwarta baza tematowa (warunkowa, imperatyw) jest używana
do budowy trybu warunkowego poprzez dodanie ba np.:
Tegami wo kakeba,...
Jeśli napiszę list,...
Występuje również jako imperatyw,
używany jako komenda w bardzo dosadnej męskiej mowie np.:
Tegami wo kake!
Napisz list!
5. Piąta baza tematowa (zachęcająca) używana do tworzenia fory wolitywnej
poprzez przedłużenie samogłoski o np.:
poprzez przedłużenie samogłoski o np.:
Tegami wo kakou.
Napiszę list.
Czasowniki spółgłoskowe (zakończone na u) tzn. -ku, -gu, -su, -tsu, -nu(jedynym czasownikiem zakończonym na nu jest shinu - umierać), -bu, -mu, -ru, -u odmieniają się jak na poniższym schemacie w 9 rzędach.
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
BAZA
|
Ku
|
Gu
|
Su
|
Tsu
|
Nu
|
Bu
|
Mu
|
Ru
|
U
|
1 A
|
ka
|
ga
|
sa
|
ta
|
na
|
ba
|
ma
|
ra
|
wa
|
2 I
|
ki
|
gi
|
shi
|
chi
|
ni
|
bi
|
mi
|
ri
|
i
|
3 U
|
ku
|
gu
|
su
|
tsu
|
nu
|
bu
|
mu
|
ru
|
u
|
4 E
|
ke
|
ge
|
se
|
te
|
ne
|
be
|
me
|
re
|
e
|
5 O
|
ko
|
go
|
so
|
to
|
no
|
bo
|
mo
|
ro
|
o
|
Tak więc odmieniamy!!!
*kaku- pisać, isogu- śpieszyć się, sagasu - szukać, matsu- czekać, tobu- latać, yomu- czytać, kau- kupować
A co w przypadku czasowników samogłoskowych (iru, eru) oraz wyjątków suru i kuru?
x
|
eru
|
iru
|
wyjątek
|
wyjątek
|
czasownik
|
taberu
|
miru
|
kuru
|
suru
|
a
|
tabe(nai)
|
mi
|
ko
|
shi
|
i
|
tabe(masu)
|
mi
|
ki
|
shi
|
u
|
taberu
|
miru
|
kuru
|
suru
|
e
|
tabere(ba)
|
mire
|
kure
|
sure
|
o
|
tabeyo(u)
|
miyo
|
koyo
|
shiyo/seyo
|
*taberu -jeść, miru- widzieć
W przypadku czasowników iru i eru w 1 i 2 bazie po protsu odcinamy ru i dodajemy odpowiednią końcówkę gramatyczną,
3 zostaje bez zmian i tylko w 4 i 5 coś się zmienia.
3 zostaje bez zmian i tylko w 4 i 5 coś się zmienia.
Zadanie: odmień przez 5 baz tematowych:
- hataraku- pracować
- iku- iść
- nugu- zdejmować(ubrania)
- oyogu- pływać
- kasu- pożyczać
- hanasu- rozmawiać
- motsu- trzymać
- utsu- uderzać
- asobu- bawić się
- manabu- uczyć się
- nomu- pić
- yasumu- odpoczywać
- hairu- wejść
- hashiru- biec
- au- spotykać się
- utau- śpiewać
- okiru- wstawać(iru)
- kiru- nosić(iru)
- miseru- pokazywać(eru)
- kotaeru- odpowiadać(eru)
