Zawieszenie

Minna-san!
Z przykrością muszę powiadomić, że blog będzie martwy przez pewien czas. W sumie to już jest, nawet nie pamiętam kiedy ostatnia notka była. Ale minęły lata. Nauka japońskiego też gdzieś się zawieruszyła wieki temu...
Nadzieja w tym, że w końcu kiedyś coś mnie ruszy, by wrócić do japońskiego.
Tak więc do zobaczenia kiedyś :*

Porcja gramatyki: kadouka, dasu, hajimeru, te miru, kata, yasui, nikui

kadouka

Znaczenie: czy (czy coś się stanie...)

np. 友だちができるかどうか、しんぱいです。

Martwię się, czy zdobędę przyjaciół.

明日、雨がふるかどうか、天気よほうをみます。

Oglądam prognozę pogody, czy jutro będzie padać.

dasu

Znaczenie: zacząć się (nagle, niespodziewanie)

Np.　赤ちゃんが歩きだす

     Niemowlę nagle zaczęło chodzić.

雨がふりだした。

Zaczął padać deszcz.

hajimeru

Znaczenie: zacząć się, rozpocząć się (stopniowo)

Np. 赤ちゃんが歩きはじめる

Niemowlę zaczyna chodzić.

~te miru

Znaczenie: próbować

Np. さけを飲んでみる

Spróbuję sake (napić się).

kata

Znaczenie: jak, w jaki sposób

                                                        の

Np. 自転車の乗り方をおしえてください

Naucz mnie, jak jeździć na rowerze.

本屋に行き方わからない

Nie wiem, jak dojść do księgarni.

yasui

Znaczenie: łatwy do zrobienia

Np. 安いカメラはこわれやすい

Tani aparat łatwo może się zepsuć.

nikui

Znaczenie: trudny do zrobienia

Np. あなたの名前は書きにくい

Twoje imię jest trudno napisać.

Dawajki i otrzymajki: ageru, kureru, yaru, morau

Ageru

Znaczenie: dać - ja daję komuś

Np. 

私は友だちに納豆をあげた

Dałam natto przyjacielowi.

Gdy chcemy użyć ageru w osobie trzeciej, mówimy z punktu widzenia dającego, np.

学生が先生に本をあげました

Uczeń dał nauczycielowi książkę.
(mówimy z pkt widzenia ucznia)

~te ageru

Połączone z czynnością - zrobię komuś przysługę i coś dla niego zrobię

Np. 

母に新聞を読んであげる

(Zrobię mamie przysługę i) przeczytam mamie gazetę.

Yaru

Znaczenie: dać roślinom, zwierzętom, itp. NIGDY DO LUDZI

Np.花に水をやった

Dałam wodę kwiatom (Podlałam kwiaty)

Kureru

Znaczenie: dać - ktoś daje mi

Np.

友だちが私にお茶をくれた

Przyjaciel dał mi herbatę.

これは、父がくれた

Tata mi to dał.

Gdy chcemy użyć kureru w osobie trzeciej, mówimy z punktu widzenia osoby, której dają.

先生が学生に本をくれました。
Nauczycielowi uczeń dał książkę.
(Mówimy z pkt widzenia nauczyciela)

~te kureru

Znaczenie: Ktoś wyświadczy mi przysługę i coś dla mnie zrobi

Np.

日本の料理をおしえてくれますか

(Wyświadczysz mi przysługę i) Nauczysz mnie japońskiej kuchni?

姉がビールを買ってくれました。

Siostra kupiła mi piwo. (Wyświadczyła mi przysługę)

Morau

Znaczenie: otrzymać 

私が会社から年金をもらいました。

Dostałam pensję od firmy.

彼がその時計は私からもらったよ

On ten zegarek dostał ode mnie!

Zbierzmy wszystko razem:

morau:

私が先生からりんごをもらいました。

Dostałam jabłko od nauczyciela.

ageru:

私が先生にりんごをあげました。

Ja dałam jabłko nauczycielowi.

kureru:

先生が私にりんごをくれました。

Nauczyciel dał mi jabłko.

yaru:

猫にりんごをやった。

Dałam kotu jabłko.

te ageru:

先生にりんごを買ってあげました。

Kupiłam nauczycielowi jabłko (wyświadczyłam mu tę przysługę)

te kureru:

先生がりんごを買ってくれました。

Nauczyciel kupił mi jabłko (wyświadczył mi tę przysługę i kupił)


Tyle na dziś. Teraz to zapamiętać trzeba...
A jutro kolejna porcja gramatyki...

Porcja gramatyki: koto ga aru, you ni naru, koto ni naru, nagara, tekara...

~ta koto ga aru

~ta koto ga nai

Znaczenie: Ktoś coś zrobił lub nie zrobił w życiu, czegoś doświadczył bądź nie.

Np.

彼女はぼんおどりをしたことがあります。(する -した)

Ona tańczyła bon-odori (zdarzyło jej się kiedyś w swoim życiu zatańczyć bon-odori)

                                                  なっとう

私は納豆を食べたことがない

Nie jadłam natto (jeszcze nigdy w życiu mi się nie zdarzyło zjeść natto)

~ru koto ga aru ( forma słownikowa)

~nai koto ga aru

Znaczenie: Opisywanie zdarzeń, które dzieją się od czasu do czasu, okazjonalnie.

Np.

ときどきしごとから家まで歩くことがあります。

Czasami z pracy do domu idę pieszo.

いつもはジーンズだけど、ときどきスカートをはくことがあります。

Zazwyczaj noszę dżinsy, ale okazjonalnie zakładam spódnicę.

トメックさんお茶を飲まないことがある。

Czasami Tomek nie pije herbaty.

~koto ni naru

~nai koto ni naru

Znaczenie: Coś zostało ustalone, zadecydowane, że będzie lub nie

Np.

来年けっこんすることになりました。

Zostało ustalone, że w przyszłym roku biorę ślub.

毎週、金曜日、友だちのうちで日本語をべんきょうすることになった。

Ustalono, że co każdy piątek uczę się japońskiego w domu przyjaciela.

              ひる                                               えんそく

昼ごはんを食べませんでしたから、遠足くに行かないことになります。

Ponieważ nie zjadłeś obiadu, zostaje zdecydowane, że nie pójdziesz na wycieczkę.

~you ni naru

Znaczenie: Móc, być zdolnym zrobić coś, czego wcześniej się nie robiło.

Np.

英語の本を読むようになる。

Czytam książki po angielsku (a wcześniej nie czytałam).

Dla porównania:

                            むかし

昔は英語の本を読みませんでした。今は読みます。

W przeszłości nie czytałam książek po angielsku. Teraz czytam.

Konstrukcja ~you ni naru pozwala więc na krótsze powiedzenie, że kiedyś coś robiliśmy, a teraz już nie robimy (albo odwrotnie: nie robiliśmy, a teraz robimy).

Inny przykład.

山田さんは酒を飲まないようになった。

Pan Yamada nie pije już sake (a kiedyś pił).

~nagara

Znaczenie: podczas...

このノートを書きながら、キンデルブエノを食べます。

Podczas pisania tej notki, jem kinderbueno.

音楽を聞きながら、ケーキをやきましょう。

Podczas słuchania muzyki, upieczmy ciasto.

~tekara

Znaczenie: po zrobieniu czegoś...

シャワーを浴びてから、ねます。

Po wzięciu prysznica, idę spać.

朝ごはんを食べてから、お皿を洗ってください。

Po zjedzeniu śniadania, umyj proszę naczynia.

Uczymy się kanji - cztery strony świata!

Trzeba odpocząć od gramatyki.
Będzie kanji.
I to aż cztery.
I będą rysunki ;)

Nie przeciągając:

1) PÓŁNOC

2) POŁUDNIE
( 十 - 10; 冂 - pudełko; ¥ - symbol yena; 干 - suchy )

3) WSCHÓD

4) ZACHÓD

(podobne do 四 - 4 - i jest wymieniany jako czwarta strona świata )

Szybka i krótka notka,
ale mam nadzieję,
że zarówno mi, jak i Wam
kanji na cztery strony świata
nie przysporzą już kłopotów ;)

Jeśli jesteś szczęśliwy, w dłonie klaszcz! Tryby warunkowe w języku japońskim.

W języku japońskim mamy 4 sposoby na powiedzenie “jeśli”
Czwórka przyjaciół: と、ば、なら、たら


1. Wyrażanie naturalnych konsekwencji przy pomocy “to”

Jeśli A się zdarzy, to B nastąpi po tym jako naturalna konsekwencja.
(ewentualnie nie jest naturalna, ale na zdrowy rozum powinna nastąpić 
- jest nawet pewne, że nastąpi)

Nic dodać, nic ująć.

[warunek (jeśli...)] + to + [rezultat]

[stan bytu] + dato + [rezultat]

                                                         でんき 　  けす　    くらく

電気を消すと暗くなる。

Jeśli wyłączysz światło, będzie ciemno.

                                                                                     ふとる

たくさん食べると太るよ
Jeśli będziesz dużo jeść, będziesz gruby!

                                                    はる　               さくら　 さきます

春になると、桜が咲きます。

Jeśli przyjdzie wiosna, zakwitną kwiaty wiśni.

Stan bytu:

2. Wyrażanie następstw warunkowych przy pomocy “nara”

Inaczej mówiąc:
Jeśli jakiś warunek zostanie spełniony, wtedy coś się stanie.

[warunek, który musi być spełniony] + nara + [rezultat]

彼女が行くなら、私も行きます。
Jeśli ona pójdzie, ja też pójdę.

                                                         たかい　            かわない

高いなら、買わない。

Jeśli jest drogie, nie kupię tego.

                                                  おとな

大人なら、そんなことはしない

Jeśli to dorosły, to nie zrobiłby czegoś takiego.

あなたなら、できる。
Jeśli to Ty, możesz to zrobić.

A teraz się nieco rozluźnimy i pośpiewamy japońską wersję piosenki
"Jeśli jesteś szczęśliwy, w dłonie klaszcz!"
Shiawase nara te wo tatakou!

Te dzieci takie zainteresowane... (◑‿◐)

よし！
Pośpiewaliśmy, wracamy do naszej czwórcy.

3. Wyrażanie następstw przy pomocy “ba”

Nie muszą być koniecznie spełnione żadne warunki, konsekwencje nie są naturalne.
Po prostu takie gdybanie, które może, ale nie musi się zdarzyć.

Niestety używanie “ba” jest nieco bardziej skomplikowane niż “to” czy “nara”,
ale to wcale nie znaczy, że jest trudne!
Wręcz przeciwnie - całkiem proste ;)

CZASOWNIKI:

Odcinamy końcowe -u, w jego miejsce wstawiamy -e i dodajemy ba

taberu > tabere > tabereba
iku > ike > ikeba

I-PRZYMIOTNIKI oraz PRZECZENIA “NAI”:

Odcinamy końcowe -i, a w jego miejsce wstawiamy kereba

oishii > oishikereba
(au) awanai > awanakereba
(taberu) tabenai > tabenakereba
okashikunai > okashikunakereba

NA-PRZYMIOTNIKI oraz RZECZOWNIKI:

Dodajemy nara(ba)

shizuka > shizuka nara(ba)

sensei > sensei nara(ba)

                                             ともだち　                    えいがかん

友達に会えれば、映画館に行きます。

Jeśli będę mogła spotkać się z przyjaciółmi, pójdziemy do kina.

お金があれば、いいね。

Jeśli miałbym pieniądze, byłoby dobrze, co nie?

おいしければ、私も食べます。

Jeśli jest pyszne, ja też to zjem.

                 けして

テレビを見なければ、消してください。

Jeśli nie oglądasz telewizji, to wyłącz proszę.

                                                    ゆうめい　             じしょ

彼は有名ならば、自署がほしいです。
Jeśli on jest sławny, chcę autograf.

(nie chce mi się już tego pisać... ⊙﹏⊙)

4. Wyrażanie następstw przy pomocy “tara”

Tak samo, jak przy “ba” nie muszą być spełnione żadne warunki
i jest to bardziej gdybanie, co by było, jeśli...

W tym przypadku odmiana jest już nieco łatwiejsza,
ponieważ wystarczy utworzyć formę przeszłą czasownika/przymiotnika/rzeczownika
i dodać “ra”

yasui > yasukatta > yasukattara

shizuka > shizuka datta > shizuka dattara

au > atta > attara

nomu > nonda > nondara

taberu > tabeta > tabetara

Tara ma takie fajne dwa szczególne przypadki użycia:

I) Gdy warunek jest inny, niż rzeczywistość

np.

私は猫だったら、ねずみを食べます。

Jeśli byłabym kotem, jadłabym myszy.

                                            ひゃくまん　                          せかい りょこう

私は百万ドルがあったら、世界旅行をします。

Jeśli miałabym 100 milionów dolarów, zwiedziłabym cały świat.

W drugim zdaniu teoretycznie nie jest to warunek, który nie mógłby się wydarzyć,
ale praktycznie to raczej na pewno niemożliwe, żebyś miał milion dolarów. 
To tylko marzenie...

II) Gdy warunek na pewno się wydarzy w przyszłości

( i jest to już bardziej “kiedy”, niż “jeśli”, bo wiemy, że dany warunek to pewniak)

np. Gdy jesteś uczniem i powiesz następujące zdanie:

                                              なつやすみ

夏休みが来たら、日本に行きます。

Kiedy przyjdą wakacje, pojadę do Japonii.

Wszyscy uczniowie mają wakacje, 

więc warunek “kiedy przyjdą wakacje” na pewno nastąpi.

午後十一時になったら、ねます。

Kiedy będzie 23:00, pójdę spać.

Wiesz, że godzina 23:00 na pewno nastąpi.

***

Taki tam dodatek.

Odmiana “ba” i “tara” czasowników w formach prostych i uprzejmych.RU-czasowniki (na przykładzie taberu - jeść):

U-czasowniki (na przykładzie yomu - czytać):

To na ten moment byłoby na tyle.
Mam nadzieję, że nie jesteście przerażeni,
bo ja zaczęłam robić tę notatkę nie wiedząc nawet, na co się porywam ;_;
Ot, po prostu chciałam się dowiedzieć, jak się mówi "jeśli"...
Dopiero w trakcie dowiadywania się i pisania tej notki odkryłam istnienie wielkiej czwórki...

Amaya

Nauczyciel kazał uczniom zjeść krowę - forma sprawcza czasowników.

Strona sprawcza - causative - podmiot jest sprawcą czynności, jedno z dopełnień jest wykonawcą
czynności, drugie z dopełnień jest odbiorcą czynności, np.

Nauczyciel kazał uczniom zjeść krowę.

Czyli mówiąc prościej: strony sprawczej używamy, gdy chcemy wskazać działanie, 
w którym ktoś sprawił, że coś się stało/zaszła jakaś czynność.

Formy causative używamy zwykle do powiedzenia, że ktoś kazał komuś coś zrobić.

Trochę kłopotliwe może być to, że strona sprawcza może też oznaczać, 
że ktoś pozwolił komuś coś zrobić.

Dobra wiadomość to taka, że jeśli forma causative jest użyta z czasownikami “ageru” i “kureru”*,
prawie zawsze będzie chodzić o ktoś pozwolił komuś coś zrobić.

ぜんぶ食べさせた。

Kazać/pozwolić (komuś) zjeść wszystko.

ぜんぶ食べさせてくれた。

Pozwolić (komuś) zjeść wszystko.

* czasowniki dotyczące dawania - opiszę je innym razem.

W innych przypadkach po prostu musimy się zdać na instynkt i z kontekstu wywnioskować,
czy chodzi o kazanie czy o pozwolenie.

Jak tworzyć formę causative w języku japońskim?

a) RU-czasowniki:

Po prostu zamieniamy końcówkę “ru” na “saseru”

np. mi(ru) - misaseru
tabe(ru) - tabesaseru

b) U-czasowniki:

Zmieniamy czasownik tak, jabyśmy chcieli stworzyć jego przeczenie w formie prostej,
ale zamiast “nai” dodajemy na końcu “seru”
(czyli tworzymy bazę negacji i dodajemy seru)

np. shinu - shinaseru
kau - kawaseru

c) Wyjątki:

suru - saseru
kuru - kosaseru

***To teraz przykłady :)

先生が　学生に 花を　書かせた。
Nauczyciel kazał/pozwolił dzieciom rysować kwiatka.

今日は　しごとを　休ませてください。
Proszę, pozwól mi odpocząć dziś od pracy.

彼が　彼女に　あの本を　読ませました。
On kazał/pozwolił jej czytać tamtą książkę.

Ćwiczenia れんしゅう

1. Zamień czasowniki na formę sprawczą:

nomu (pić) -
au (spotykać) -
miseru (pokazywać) - 
hashiru (biegać - U-czas.) -
hairu (wchodzić - U ) -
taberu (jeść) -
kaeru (wracać - U ) -
kaeru (zmieniać - RU-czas.) -
miru (widzieć) - 
mezameru (obudzić się) -
okiru (wstać) -
matsu (czekać) -
motsu (trzymać) -
kanjiru (czuć) -
komaru (być w kłopocie - U ) -
wasureru (zapomnieć) -
hikaru (świecić - U ) -

2. Przetłumacz na język polski:

Haha ga heya wo souji sasemashita -
Terebi wo misasete kudasai - 
Isha ga ninniku wo tabesaseta -
Ojisan ga paatii ni ikasemasen deshita -
Nihongo no sensei ga kodomotachi ni isu wo motasemasu -
Dare ga anata ni sore wo kakasemashitaka -
Obaasan ga mago ni nama no jagaimo wo tabesasemasen -

3. Przetłumacz na język japoński

Mama koleżanki pozwoliła nam obejrzeć ten film -
Proszę pozwól mi spać -
Dentysta kazał dzieciom myć zęby -
Ponieważ pada deszcz, tata nie pozwala mu bawić się na zewnątrz - 
Kto pozwolił Ci jeść słodycze? -
On nie kazał jej śpiewać -

Ponieważ uczeń był niegrzeczny, nauczyciel kazał mu uczyć się języka niemieckiego -

Odpowiedzi standardowo na amayanihongo@gmail.com w tytule temat notki.